Alzheimer hastalığı, beyinde gelişen ilerleyici bir nörodejeneratif bozukluk olarak sadece yaşlılığı işaret etmez; hafıza kaybı ve davranış değişiklikleriyle kendini gösterir. İlk belirtiler genellikle unutkanlıkla başlar; zamanla günlük aktiviteleri sürdürmek zorlaşır. Sağlıklı yaşam tarzı, bilişsel egzersizler ve erken tanı süreçleri hastalığın ilerleyişini önemli ölçüde yavaşlatabilir.
Bir Memorial Ankara Hastanesi Nöroloji Bölümü uzmanı olan Doç. Dr. Neşe Yavaşoğlu, Dünya Alzheimer Günü öncesi hastalık ve belirtileri hakkında önemli bilgiler paylaşıyor. Hastalığın altında yatan mekanizmalar arasında genetik yatkınlık ve çevresel etkenler ön planda; beta-amiloid birikimiyle oluşan plaklar, tau proteinin bozulmaları ve inflamasyon gibi süreçler rol oynar. Ayrıca APOE ε4 geninin varlığı risk faktörlerinden biridir.
Alzheimer’ın 10 önemli sinyali olarak bilinen belirtiler, bugün şu şekilde özetlenebilir: yakın dönemde yaşananları hatırlayamama, mekan ve zaman karışıklığı, eşyaları kaybetme, aynı soruları tekrarlama, kelime bulmada güçlük, bilinen yollarda kaybolma, planlama gerektiren işlerde zorlanma, televizyon izlerken konuyu takip etmekte güçlük, derinlik algısının bozulmasıyla merdiven çıkmada zorluk, davranış değişiklikleri (huzursuzluk, sosyal geri çekilme, kişisel bakımdan düşüş) ve ileri dönemlerde tanıma güçlüğü ile temel ihtiyaçlarda bağımlılığa kadar uzanan belirtilerdir. Ayrıca hastalık tanısında klinik öykü, nörolojik muayene, bilişsel testler ve görüntüleme yöntemleri ile biyobelirteçler değerlendirilir.
Kesin bir tedavi olmamasına rağmen, belirtileri azaltmaya yönelik bazı ilaçlar kullanılmakta; asetilkolinesteraz inhibitörleri ve NMDA reseptör antagonistleri bu dönemde tercih edilir. Son yıllarda ilerlemeyi yavaşlatmaya yönelik tedaviler de gündemdedir, ancak yan etkiler nedeniyle dikkatli kullanılır.
Yaşam tarzı değişiklikleri ve koruyucu takviyeler Alzheimer riskini azaltmada önemli rol oynar. Omega-3 yağ asitleri, B vitaminleri, resveratrol ve koenzim Q10 gibi takviyelerin faydaları konusunda farklı çalışmalar mevcut olsa da, bunların kullanımı doktordan onay alınarak ve potansiyel etkileşimler gözetilerek planlanmalıdır. Ayrıca kalori azaltılmış bir diyet, haftada en az 150 dakika orta düzey aerobik egzersiz (yürüyüş, bisiklet, yüzme), yeni beceriler öğrenme, stresi azaltma amacıyla meditasyon ve 7-8 saat kaliteli uyku önemlidir. Genel olarak Alzheimer’ın genetik geçişinin %1’in altında olduğu, çoğunlukla yaşam tarzı ve çevresel etkenlerin bu hastalığı belirlediği ifade edilmektedir.
News
