Birçok ülkede kahvaltılık gevrekler, sabah rutinlerinin vazgeçilmez bir parçası olarak geniş bir tüketici kitlesine ulaşsa da, içeriklerinde bulunan rafine şeker ve işlenmiş malzemeler sağlık açısından ciddi endişeleri beraberinde getiriyor. UK Biobank çalışma ağırlıklı olarak Birleşik Krallık’taki 502 bin katılımcıyı takip ederek, tatlandırılmış kahvaltılık gevreklerin tüketiminin kanser ve kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle ölüm riskini önemli ölçüde artırabildiğini gösterdi. Buna karşılık, daha az işlenmiş seçenekler olarak yulaf ezmesi veya tam tahıllı gevrekler ise riskleri azaltma yönünde izlenim verdi. Ancak genel olarak şekerli versiyonlar, süt veya yapay tatlandırıcılara rağmen çoklu sağlık etkileriyle ilişkilendirildi.
ABD merkezli kapsamlı bir inceleme, 2010–2023 yılları arasındaki 600’den fazla kahvaltılık gevrek türünü analiz ederek, şeker içeriğinin yüzde 11, sodyumun yüzde 32 ve yağ miktarının yüzde 34 artış gösterdiğini ortaya koydu; buna karşılık protein ve lif oranlarında belirgin düşüş gözlendi. Harvard Tıp Fakültesi’nden Dr. Walter Willett, bu eğilimi çocuklar için özellikle tehlikeli olarak nitelendirerek, “bir porsiyon çocuk gevreği, Amerikan Kalp Derneği’nin günlük şeker limitiyle yarışıyor” şeklinde açıklama yaptı ve bu durumun sabah rutinini olumsuz etkilediğini belirtti.
JAMA Network Open’da yayımlanan bir diğer çalışmada, bu değişikliklerin tat odaklı ürün geliştirme amacıyla tetiklendiği ve çocukluk obezitesini yüzde 20’ye varan oranda artırabileceği kaydedildi. Kuzey Dakota Üniversitesi’nden Dr. Nathaniel Johnson, The Conversation’da yer alan görüşünde, bazı gevreklerin toplam ağırlığının yüzde 30’undan fazlasını şekerin oluşturduğunu vurgulayarak bu durumun meme ve kolorektal kanser riskine katkıda bulunabileceğini ifade etti. Şekerin bağımlılık benzeri etkiler yaratabildiğini ima eden bir hayvan çalışmasına atıfta bulunan Johnson, endüstrinin bu mekanizmayı ABD’de yaklaşık 22,5 milyar dolarlık bir gelir ile desteklediğini öne sürdü.
Bu çerçevede Kamu Bilim Merkezleri (CSPI) ise Amerikan halkının sağlık bilincinin artmasına karşın gevreklerin durumunun kötüleştiğini belirtti. Avrupa’da aynı markaların daha düşük şeker içerdiğine işaret eden bir bakış ise pazarlamanın rolüne dikkat çekti. Kanada’da 100’den fazla çocuk kahvaltılık gevreği markasının %85’inin “yüksek şeker” kategorisinde olduğu ve %40’ının aşırı tuzlu olduğu bulguları, obezite riskinin meta analizlerinde %25 artabileceğini gösterdi. Üniversite College London’dan Prof. Jane Wardle, üreticilerin daha tatlı ve tuzlu formüllere yöneldiğini ifade ederken tüketicilerin etiketleri okuyamadığını ve basit bir “0,25 gram tuzun kötü olup olmadığını” bile ayırt edemediğini belirtti ve trafik ışığı etiketlemenin yararlı olacağını söyledi.
Environmental Working Group’un (EWG) raporu, organik alternatiflerin bile geleneksel seçeneklere göre %40 daha fazla şeker içerebileceğini ortaya koysa da tam tahıllı yulaf veya ev yapımı smoothieler gibi seçeneklerin lif ve protein açısından daha faydalı olduğuna dikkat çekti. US Department of Agriculture’nin okul programlarındaki şeker ve tuz azaltma yönergeleri ise yaklaşık 14 milyon öğrencinin sağlık durumunda olumlu değişimlere yol açtı. Uzmanlar bu eğilimleri toplum geneline yayma yönünde adımlar atılmasını öneriyorlar. Dr. Leana Wen, George Washington Üniversitesi’nden bir acil durum hekimi olarak sade yulaf, fıstık ezmeli tam tahıl ekmek ve basit yumurta seçeneklerinin endüstriyel tuza karşı panzehir niteliğinde olduğunu ifade etti.
Kahvaltılık gevrek endüstrisi küresel olarak 139 milyar dolarlık bir geliri hedefliyor; uzmanlar ise bu hedefe karşılık net mesajların paylaşılması gerektiğini vurguluyor.
News
